Behawioryzm (ang. behaviorism)
Filozofia nauki o zachowaniu oraz jeden z głównych kierunków psychologii. Behawioryzm kładzie nacisk na badanie obserwowalnych i mierzalnych zachowań oraz wskazuje, że czynniki warunkujące zachowanie można wytłumaczyć zasadami uczenia się. Behawioryzm zakłada, że zachowania należy badać za pomocą obiektywnych, eksperymentalnych metod naukowych. W behawioryzmie wyróżnia się jego następujące rodzaje:
- Behawioryzm klasyczny. Nakazuje badanie jedynie zewnętrznych reakcji ludzi i zwierząt.
- Behawioryzm metodologiczny. Zakłada, że procesy wewnętrzne istnieją, są ważnymi zjawiskami dla wyjaśniania zachowania ludzi i zwierząt, ale nie można badać ich bezpośrednio, a wyłącznie poprzez ich obiektywne wskaźniki behawioralne.
- Radykalny behawioryzm. Filozofia nauki leżąca u podstaw analizy zachowania. Radykalny behawioryzm zakłada, że zarówno zachowania jawne jak i zachowania ukryte są ukształtowane przez te same prawa zachowania.
- Behawioryzm teleologiczny. Zakłada, że psychologia powinna badać wszystkie zjawiska sprowadzając je do zachowań zewnętrznych. Behawioryzm teleologiczny traktuje cechy osobowości, uczucia czy zamiary jako typowe wzorce aktywności rozciągnięte w czasie stanowiące wzór specyficznych, powtarzających się zachowań (np. troska to mówienie, że się martwi, pomaganie, itd.)